Pionki - www.sicienko.pl

Sołectwo i jego położenie

W skład Sołectwa Kruszyn wchodzi:
Kruszyn
Kruszyniec

Kruszyn od północy graniczy z Sołectwem Dąbrówka Nowa, od wschodu z Sołectwem Pawłówek, od południa przez Sołectwo przebiega granica z gminą Białe Błota, od zachodu graniczy z Sołectwem Zielonczyn, a od północnego zachodu z Sołectwem Strzelewo.

Kruszyn położony jest na wysoczyźnie morenowej średnio 95,5 m n.p.m. Łąki nad Kanałem Bydgoskim położone są na wysokości ok. 60 m n.p.m. Najwyższy punkt o rzędnej 108,6 m n.p.m. znajduje się w lesie, obok skansenu historycznego ze schronem żelbetowym.

Powierzchnia Sołectwa – 878 ha.

Sołtysami od 1961 r. kolejno byli: Stanisław Rychel (sołectwo Kruszyn), Franciszek Kuliszewski (sołectwo Kruszyniec), Jan Wakuła (sołectwa Kruszyniec, Kruszyn), Sławoj Kostecki, Zdzisław Cholewczyński, Danuta Krzewska, Piotr Bachorz.  (wszyscy sołectwo Kruszyn), Jan Marcinkowski. Obecnie Sołtysem jest Arkadiusz Szczepaniak.

Infrastruktura techniczna i zagospodarowanie przestrzenne

• Połączenia drogowe:

drogą krajową nr 10 do granic Bydgoszczy – 3 km
drogą w części asfaltową (od strony Kruszyna i od strony Dąbrówki Nowej) i w części utwardzoną do Dąbrówki Nowej – 3,5 km
drogą w części z brukowej kostki betonowej (od strony Kruszyna) i w dalszym biegu  utwardzoną do Zielonczyna – 2 km
drogą asfaltową do Sicienka – 11 km
Przez most na Kanale Bydgoskim wiedzie polna droga do Łochowa.

W 2008 r. przy ul. Bydgoskiej w Kruszynie tj. wzdłuż drogi krajowej nr 10 staraniem gminy, z udziałem środków budżetowych gminy i Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad w Bydgoszczy wybudowany został chodnik. 

• Połączenia kolejowe:

Dzięki znajdującej się nieopodal stacji kolejowej w Pawłówku dojechać można do Bydgoszczy oraz Nakła nad Notecią i Piły.

• Połączenia wodne:

Kanałem Bydgoskim do Bydgoszczy i Nakła nad Notecią
Kanałem Górnonoteckim do Łabiszyna

• Elektryfikacja: Kruszyn  - 1943 r., Kruszyniec - 1969 r.

• Sieć wodociągowa: Kruszyn - 1969 r., Kruszyniec - 1996 r.

Sołectwo Kruszyn zaopatrywane jest w wodę ze stacji uzdatniania wody w Kruszynie. W 2010 r. wybudowany został przy niej zbiornik retencyjny o pojemności 100 m³ i wydajności 36m³ wody na godzinę. Dzięki połączeniu gminnej sieci wodociągowej możliwe jest dostarczanie wody zarówno ze zmodernizowanej stacji w Osówcu, jak też ze stacji w Sicienku.

• Kanalizacja

W 2015 r. opracowana została pełna dokumentacja projektowo-kosztorysowa budowy sieci kanalizacji wraz z przyłączami do granic poszczególnych nieruchomości. Zakres opracowania objął teren całej miejscowości Kruszyn. W 2017 roku w pierwszym etapie wybudowana została sieć z przyłączami na odcinku od ul. Czaplej w Bydgoszczy do skrzyżowania ul. Łąkowej z drogą krajową nr 10 w Kruszynie.
W Kruszyńcu ścieki odprowadzane są do tej pory do zbiorników bezodpływowych. Przez miejscowość prowadzi jednak kolektor tłoczny.

• Gazyfikacja: Kruszyn i Kruszyniec - 1997 r.

• Telefonizacja: abonenci TP S.A. w 1991 r; RST El – Net w 1998 r.

• Zagospodarowanie przestrzenne

Obecnie wpływ na kształtowanie się struktury przestrzennej Sołectwa mają miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego oraz wydawane warunki zabudowy głównie dla budynków mieszkalnych. Zarówno Kruszyn, jak też Kruszyniec, to miejscowości, w których intensywnie rozwija się zabudowa mieszkaniowa.

Miejscowość Kruszyn jest objęta ustaleniami następujących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego:

1. m.p.z.p. uchwalony Uchwałą Rady Gminy Sicienko Nr XXXI/196/1997 z dnia 22 stycznia 1997 roku w sprawie zmian w miejscowy planie ogólnym zagospodarowania przestrzennego gminy Sicienko
2. m.p.z.p. uchwalony Uchwałą Rady Gminy Sicienko nr XXXI/197/1997 z dnia 22 stycznia 1997 roku w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego działki nr 278/1 we wsi Kruszyn
3. m.p.z.p. uchwalony Uchwałą Rady Gminy Sicienko nr XXXI/19/1997 z dnia 22 stycznia 1997 roku w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego działki nr 280/5  we wsi Kruszyn
4. m.p.z.p. uchwalony Uchwałą Rady Gminy Sicienko nr XLIII/295/98 z dnia 25 lutego 1998 roku w sprawie zmian miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego gminy Sicienko w sołectwie Kruszyn
5. m.p.z.p. uchwalony Uchwałą Rady Gminy Sicienko nr V/41/99 z dnia 6 marca 1999 roku w sprawie miejscowego planu ogólnego  zagospodarowania przestrzennego gminy Sicienko
6. m.p.z.p. uchwalony Uchwałą nr IX/81/99 z dnia 8 września 1999 roku w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu budownictwa mieszkaniowego i rzemieślniczego na działce nr 271/2 we wsi Kruszyn
7. m.p.z.p. uchwalony Uchwałą Rady Gminy Sicienko nr IX/82/1999 z dnia 28 września  1999 roku w sprawie zmian miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego gminy Sicienko
8. m.p.z.p. uchwalony Uchwałą Rady Gminy Sicienko nr XX/169/2000 z dnia 15 listopada  2000 roku w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu budownictwa usługowego i produkcyjnego na działce nr 91
9. m.p.z.p. uchwalony Uchwałą Rady Gminy Sicienko nr XXI/174/2000 z dnia 13  grudnia 2000 r. w sprawie zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu budownictwa mieszkaniowego  z dopuszczeniem usług na działce nr 203 w Kruszynie
10. m.p.z.p. uchwalony Uchwałą Rady Gminy Sicienko nr VII/33/03 z dnia 28 kwietnia 2003 roku  w sprawie  miejscowych planów   zagospodarowania przestrzennego  terenów w sołectwach Dąbrówka Nowa, Kruszyn, Kruszyniec, Mochle, Osówiec, Pawłówek, Sicienko, Strzelewo, Szczutki, Wierzchucinek, Wojnowo i Zielonczyn w Gminie Sicienko
11. m.p.z.p. uchwalony Uchwałą Rady Gminy Sicienko nr XXVI/177/05 z dnia 23 marca 2005 roku w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego  terenu obejmującego obszar wzdłuż drogi Bydgoszcz – Naklo, pomiędzy gruntami wsi Pawłówek, a drogą Osówiec – Kruszyn, w obrębie Kruszyn, Gmina Sicienko.

Dla terenów, gdzie możliwa jest zabudowa, a nie są one objęte miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, wydawane są decyzje o warunkach zabudowy.

W 2010 roku wprowadzono nazwy ulic w miejscowości Kruszyn. Zaproponowane przez Radę Sołecką zyskały akceptację Zebrania Wiejskiego, a ostatecznie uchwalone zostały przez  Radę Gminy Sicienko.

Liczba ludności

Obiekty i miejsca

Zarówno w Kruszynie, jak i Kruszyńcu znajdują się obiekty wpisane do rejestru zabytków.

Miejscowość Kruszyn może poszczycić się przepięknym zespołem pałacowym (ul. Szkolna 6). W jego skład wchodzi eklektyczny pałac z 1882 r. – murowany, tynkowany, dwukondygnacyjny z użytkowym poddaszem, podpiwniczony.
Mieści się w nim Szkoła Podstawowa im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Kruszynie.

Budynek funkcję tę pełni już od końca XIX w., kiedy to posiadłość odkupiła od ówczesnego właściciela Komisja Kolonizacyjna przystosowując obiekt do celów oświatowych. Część zaś pomieszczeń przeznaczono na mieszkania dla nauczycieli i pastora ewangelickiego. Była to niemiecka szkoła ewangelicka. Od 1 września 1924 r. mocą rozporządzenia Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznańskiego w jej miejsce powołana została polska szkoła podstawowa. Do 1939 r. uczniowie kształcili się w niej systemem 4-klasowym. Podczas II wojny światowej w budynku mieściły się koszary żeńskiej służby pracy. W tym okresie szkoła została w znacznym stopniu zniszczona. Mimo to, 11 kwietnia 1945 r., wznowiono w niej naukę.

W 1991 r. budynek szkolny wyremontowano. W 1998 r. oddano do użytku nowe izby lekcyjne i salę gimnastyczną z niezbędnym zapleczem. A nowy dach z ceramicznej dachówki zdobi ten obiekt od 2004 r.

Do roku szkolnego 1998/1999 w szkole prowadzono naukę systemem 8-klasowym, a od roku szkolnego 1999/2000 6-klasowym. W 2017 roku znów powrócił 8-klasowy system nauczania szkoły podstawowej.

Do zespołu pałacowo-parkowego należy park z XIX w. zajmujący powierzchnię 1,5 ha. Jest on objęty ochroną konserwatorską.

W kompleksie szkolnym znajduje się też wielofunkcyjne boisko ze sztuczną nawierzchnią.

Najmłodsi cieszyć się mogą placami zabaw. Pierwszy powstał w 2009 r. w sąsiedztwie boiska. Dzięki finansowaniu zUnii Europejskiej w 2014 r. bezpośrednio przy szkole wybudowano drugi plac zabaw z bezpieczną nawierzchnią.

W roku szkolnym 2005/2006 w budynku szkoły podstawowej stacjonowała szkoła dla dzieci żołnierzy i personelu cywilnego Centrum Szkolenia Sił Połączonych NATO z Bydgoszczy. Edukację na dwóch poziomach nauczania: podstawowym i gimnazjalnym organizowała Szczecin International School. Zajęcia objęte programem prowadzone były w języku angielskim i ojczystych językach uczniów. Mimo doskonałych warunków jakimi dysponowała placówka w Kruszynie, dowództwo Centrum zadecydowało o przeniesieniu szkoły do Bydgoszczy. Na decyzje wpływ w głównej mierze miała uciążliwość związana z dojazdem zarówno dzieci jak i nauczycieli do Kruszyna.

W Kruszynie przy ul. Strażackiej 9 znajduje się także Wiejski Dom Kultury. W 1992 r. oddano do użytku filię Gminnej Biblioteki Publicznej w Sicienku. W obiekcie tym dostępna jest również kawiarenka internetowa. W 2009 r. opracowana została dokumentacja na remont wraz z przebudową budynku WDK. W latach 2011-2012 budynek został gruntownie przebudowany. Inwestycja w 40 % dofinansowana została ze środków Unii Europejskiej – Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich.

Przy ul. Strażackiej 5 mieści sie remiza Ochotniczej Straży Pożarnej w Kruszynie. W latach 2010-2011 przy dużym zaangażowaniu druhów z OSP Kruszyn remiza została rozbudowana o dodatkowe pomieszczenie garażowo-gospodarcze.

OSP Kruszyn to najmłodsza jednostka w gminie. Funkcjonuje  od 1986 r. Mimo młodego jak na OSP wieku posiada już sztandar, w dużej części ufundowany przez gminę, jako wyraz uznania dla dynamiki i niezawodności działania Kruszyńskich strażaków.

W 2011 r. jednostka włączona została do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego. Przy OSP działają Młodzieżowe Drużyny Pożarnicze dziewcząt i chłopców, a także Drużyna Kobieca. Prezesem jednostki OSP jest Kazimierz Jankowski.

W Kruszynie przy ul. Strażackiej 11 znajduje się również przychodnia zdrowia.

W centrum Kruszyna, przy ul. Kościelnej stoi kościół p.w. św. Kazimierza Królewicza.

Budowla została wzniesionaw latach 1908 – 1909 w stylu neogotyckim jako kościół ewangelicki. Służył on kolonistom niemieckim. Wyjątkiem, wyróżniającym go spośród innych kościołów ewangelickich, jest wieża umieszczona we wschodniej części budynku, nad prezbiterium. Do około 1945 r. posiadał boczne przybory i polichromie, które przedstawiały – na sklepieniu prezbiterium motywy roślinne, na łuku tęczowym popiersia św. Piotra i Pawła w owalnych medalionach. Polichromie znajdowały się także na ścianach i sklepieniach nawy. W prezbiterium znajdowała się niegdyś ambona i krzyż. W nawie mieści się chrzcielnica z 1909 r. wykonana z piaskowca. Do dzisiaj zachował się również dzwon z 1909 r. i zegar z tabliczką „Boikenem 1909”. Przez parafię katolicką w Dąbrówce Nowej kościół został przejęty w 1945 r. W ok. 1949 r. przystosowano go do potrzeb katolików – rozcięto ławki i urządzono środkowe przejście.

Do 2000 r. był filią parafii w Dąbrówce Nowej. 29 czerwca owego roku decyzją metropolity gnieźnieńskiego księdza arcybiskupa Henryka Muszyńskiego erygowano parafię kruszyńską. Skupia ona wiernych z Kruszyna, Zielonczyna, Strzelewa, Janina, Kamieńca, Kruszyńca i części Pawłówka.

Patronem kościoła jest św. Kazimierz Królewicz, drugi syn króla Kazimierza Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki, wychowanek Jana Długosza, żyjący w XV w. Cieszył się uznaniem jako namiestnik królewski. Był kanonizowany w 1602 r. przez papieża Klemensa VIII. Został patronem Litwy i Kawalerów Maltańskich.

W 2001 r. rozpoczęto budowę plebani.

Pierwszym proboszczem parafii jest ksiądz Piotr Jakubowski. W księgach metrykalnych dane dotyczące chrztów, małżeństw i zgonów notowane są od 2000 r.

Charakterystycznym obiektem w Kruszyńcu jest most spinający brzegi Kanału Bydgoskiego.  W 2014 r. został on wyremontowany. Most został zabezpieczony przed korozją, naprawiony został drewniany pomost, renowacji poddano ceglane ściany, uzupełniono też umocnienia brzegowe i wykonano inne prace pozwalające na bezpieczne przeprawienie się na drugi brzeg Kanału Bydgoskiego.

W Kruszyńcu położone są dwie zagrody z początku XX w. ujęte w rejestrze zabytków. Zagroda nr 13 (własność prywatna) składa się z murowanego domu z 1902 r., w późniejszych latach przebudowanego oraz zabudowań gospodarczych powstałych w latach 1912 – 1928. Zagrodę nr 15 (własność prywatna), stanowi murowany dom z 1906 r. wraz z budynkami gospodarczymi, wybudowanymi w latach 1900-1922.

W Kruszynie działają i rozwijają się zakłady rzemieślnicze i usługowe. Położenie przy drodze krajowej sprawiło również, że powstało tu kilka punktów gastronomicznych i noclegowych – Zajazd „Dworek Zawadzkich” przy ul. Bydgoskiej 9, Gospoda „Kruszyn” przy ul. Bydgoskiej 13, Motel „Chata Skrzata” przy ul. Bydgoskiej 33.

Przez teren Sołectwa przebiega szlaki turystyczne.

Niebieski szlak  turystyczny „Śladami lokomotywy”,którego długość wynosi 13,7km, a czas przejścia to około 4h prowadzi turystę od rozjazdu dawnej kolejki wąskotorowej w Trzemiętowie (łącznik z Wierzchucińskim Szlakiem Czterech Jezior) jej śladem przez Kasprowo do Sicienka, a następnie prze Dąbrówkę Nową do Kruszyna na spotkanie ze szlakiem „Umocnień Przedmościa Bydgoskiego”.

Przez Sołectwo powadzi także szlak „Umocnień Przedmościa Bydgoskiego” oznaczony kolorem czerwonym wiedzie turystę po linii schronów wybudowanych latem 1939 roku. Począwszy od Zielonczyna, przez Kruszyn do Osówca na trasie szlaku zwiedzić można 17 schronów żelbetowych wykonanych wg instrukcji saperskiej. Kompleks wznosiły jednostki bydgoskiego garnizonu: 61 i 62 Pułk Piechoty, 15 Pułk Artylerii Lądowej i Batalion Obrony Narodowej Bydgoszczy. Działania wojenne prowadzono tu w pierwszych dniach września 1939 r. W nocy z 3 na 4 września Wojsko Polskie opuściło rejon Przedmościa przenosząc się na linię obrony na południe od Bydgoszczy, w rejon Piecek i Brzozy.

Przyroda

Okolica bogata jest w roślinność łąkową, chronione rośliny wodne oraz liczne ptactwo łąkowe.

Na zachód od wsi rozpościera się Rezerwat Kruszyn, który obejmuje las grabowo jesionowy i łączy Sołectwa Zielonczyn i Strzelewo. Posiada polodowcowe ukształtowanie terenu, pomniki przyrody (dęby, głaz narzutowy), rośliny chronione, takie jak: pełnik europejski, ostnica Jana, jarzmianka większa, zawilec gajowy. Wzdłuż drogi gminnej prowadzącej do rezerwatu  położony jest niewielki staw oraz 4 schrony z czasów II wojny.

Przyrodę miejscowości wzbogaca objęty ochroną konserwatorską należący do zespołu pałacowo-parkowego park z XIX w. Zajmuje on powierzchnię 1,5 ha. Występują tu między innymi chronione gatunki roślin: zawilec gajowy, barwinek pospolity, parzydło leśne, przylaszczka pospolita, grzybień biały. Spotkać także można chronione zwierzęta: biegacze, ropuchę zieloną i szarą, traszkę grzebieniastą, jaszczurkę zwinkę, dzięcioła pstrego, wilgę, jeża wschodniego.

W Sołectwie 175 ha zajmują lasy, które od strony północnej i południowej otaczają Sołectwo. Przez Sołectwo przebiega także Kanał Bydgoski urozmaica krajobraz i wpływa na kształtowanie się przyrody.

Z kart historii

Pierwsze dokumenty na temat Kruszyna jakie posiadamy pochodzą z XIX w.

Wcześniej znajdował się tu dwór rycerski pamiętający czasy, gdy Kruszyn był domeną właścicieli Strzelewa - hrabiów Bnińskich.

Pod koniec XIX w., Kruszyn przeszedł w ręce nowego właściciela o nazwisku Wekwart. To wówczas, gdy posiadłość odkupiła od niego Komisja Kolonizacyjna pałac został przystosowany do pełnienia funkcji szkoły.

W 1923 r. założono w Kruszynie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”. Po wybuchu II wojny światowej „Sokolnicy” zawiesili działalność. Reaktywowano ją 1 czerwca 1998 r.

W niedzielny poranek 3 września 1939 r. do Kruszyna dotarła nacierająca szosą Nakło – Bydgoszcz niemiecka 50 Dywizja Piechoty. Wojska dostały się pod ogień linii obronnej, którą tworzyły zbudowane w sierpniu 1939 r. umocnienia Przedmościa Bydgoskiego. Napastnicy zostali powstrzymani. Zmienili kierunek natarcia i ruszyli w stronę Dąbrówki Nowej. tam również nie odnieśli sukcesu. Podobnie jak na linii Tryszczyn-Szczutki. Kolejny atak na most przez Brdę i Łącznicę również został odparty. W tej sytuacji Niemcy wycofali się na dawne pozycje. Mimo, to późnym wieczorem 3 września 1939 r. gen. Przyjałkowski wydał rozkaz opuszczenia zajmowanych stanowisk. decyzja ta spowodowana była najprawdopodobniej przerwaniem przez oddziały niemieckie linii obrony wzdłuż Jezior Byszewskich. Wojsko polskie w nocy z 3 na 4 września 1939 r. odeszło z rejonu Przedmościa Bydgoskiego na linię Oborny na południe od Bydgoszczy, w rejony Piecek i Brzozy.

Związek administracyjny z gminą Sicienko

Od 1 kwietnia 1935 r. Kruszyn należał do nowopowstałej gminy Dąbrówka Nowa  Począwszy od 5 września 1939 r. Kruszyn i Kruszyniec podlegały powołanemu w Sicienku Amstkommisarowi. Tuż po wojnie miejscowości te wchodziły w skład gminy Sicienko. W 1954 r. w ramach reformy administracji i samorządu powołano w Kruszynie samodzielną gromadę. Należał do niej wówczas nie tylko Kruszyn, Kruszyniec, ale również Pawłówek, Zielonczyn, Strzelewo z Janinem i Kamieńcem oraz Osowa Góra. Jednak już w 1959 r. gromada rozpadła się. Kruszyn z Kruszyńcem weszły w skład gromady Sicienko.

Do 6 grudnia 1972 roku Kruszyniec był oddzielnym sołectwem, uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej pozbawiono go tego przywileju.