Pionki - www.sicienko.pl

Sołectwo i jego położenie

W skład Sołectwa wchodzi:
Chmielewo
Mochełek
Mochle
Nowa Ruda
Piotrkówko

Sołectwo Mochle położone jest we wschodniej części gminy. Od północy i północnego wschodu sięga granicami do gminy Koronowo, od wschodu graniczy z Sołectwem Szczutki, od południa z Sołectwem Osówiec, a od zachodu z Sołectwem Wojnowo.

Tereny położone są średnio na wysokości 92 m n.p.m. Bliżej Osówca jest to rzędna  88 m n. p. m., w kierunku Nowej Rudy – 99,2 m n. p. m. Najwyżej położonym punktem w Sołectwie jest wzgórze między Piotrkówkiem a Mochlem o rzędnej 113,4 m n. p. m.

Powierzchnia – 1126 ha

Sołtysami Mochla od końca lat 50-tych kolejno byli: Jan Janasz, Czesław Małecki, Ryszard Styliński, Tomasz Janasz, Urszula Ruprich, Grażyna Dudek. Obecnie funkcję tę sprawuje w Sołectwie Grzegorz Czeczot.

Infrastruktura techniczna i zagospodarowanie przestrzenne

• Połączenia drogowe:

drogą asfaltową do Szczutek – 3 km
droga asfaltową do Gogolinka – 4 km
drogą asfaltową do Wojnowo – 2,5 km
drogą polną do Piotrkówka – 3 km
drogą utwardzoną do Osówca – 3 km
drogą asfaltową do centrum Bydgoszczy przez Szczutki – 17 km, przez Wojnowo – 19 km
drogą asfaltową do Sicienka – 5,5  km

Przez teren Sołectwa przebiega droga wojewódzka nr 244. Stąd można bądź to przez Szczutki (gdy zmierza się w kierunku Bydgoszczy) lub też przez Nową Rudę i Wtelno (gdy obierze się trasę w kierunku Koronowa) dojechać do drogi krajowej nr 25

• Ścieżka rowerowa - z miejscowości Wojnowo do Mochla - 1160 m

• Elektryfikacja: Mochle – 1949 r., Mochełek, Piotrkówko – 1951 r.

• Sieć wodociągowa: Mochle, Mochełek – 1981 r., Nowa Ruda – 1996 r., Piotrkówko, Chmielewo – 1999 r.

Obecnie istnieje możliwość zaopatrzenia w wodę zarówno z gminnej stacji uzdatniania wody w Sicienku, jak też ze zmodernizowanej w 2009 roku stacji w Osówcu.

• Kanalizacja

W Sołectwie nie ma  kanalizacji sanitarnej. Ścieki gromadzone są w bezodpływowych zbiornikach okresowo opróżnianych.
Gazociąg: Mochle – 2000 r.

• Telefonizacja: TP S.A. ok. 1991 r.;  RST El – Net w 1998 r.

• Zagospodarowanie przestrzenne

W Sołectwie przeważają grunty rolne. Zajmują ponad 900 ha. Mochle to przede wszystkim duże połacie sadów, które wpisują się w krajobraz miejscowości.

Obecnie wpływ na kształtowanie się struktury przestrzennej Sołectwa mają miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego oraz wydawane warunki zabudowy głownie dla budynków mieszkalnych.
Ze względu na położenie Sołectwo posiada atrakcyjne tereny pod zabudowę. Dobra lokalizacja, łatwy dostęp do mediów sprawiają, że nieruchomości cieszą się dużym powodzeniem dzięki czemu sukcesywnie rozwija się jednorodzinne budownictwo mieszkaniowe.

Miejscowość jest objęta ustaleniami następujących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego:

1. m.p.z.p. uchwalony Uchwałą Nr XXXI/196/1997 Rady Gminy Sicienko z dnia 22 stycznia 1997 r. w sprawie zmian w miejscowym planie ogólnym zagospodarowania przestrzennego gminy Sicienko
2. m.p.z.p. uchwalony Uchwałą nr V/41/99 Rady Gminy Sicienko z dnia 6 marca 1999 roku w sprawie zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Sicienko
3. m.p.z.p. uchwalony Uchwałą nr IX/82/99 Rady Gminy Sicienko z dnia 8 września 1999 roku w sprawie zmian miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego gminy Sicienko
4. m.p.z.p. uchwalony Uchwałą nr VII/33/03 Rady Gminy Sicienko z dnia 28 czerwca 2003 roku w sprawie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego terenów w sołectwach Dąbrówka Nowa, Kruszyn, Kruszyniec, Mochle, Osówiec, Pawłówek, Sicienko, Strzelewo, Szczutki, Wierzchucinek, Wojnowo, Zielonczyn w gminie Sicienko

Dla terenów, gdzie możliwa jest zabudowa, a nie są objęte miejscowymi planami, wydawane są decyzje o warunkach zabudowy.

Ludność

Obiekty i miejsca

W sołectwie Mochle znaleźć można ciekawe zabytki architektoniczne i przyrodnicze.

Znajduje się tu zespół dworski w skład którego wchodzi datowany na 1864 r. budynek murowany założony na planie skróconej litery „T”. Otacza go park krajobrazowy z przełomu XIX/XX w.

Nieopodal, po przeciwnej stronie drogi, stoi murowana kuźnia z 1905 r.

Wśród zabytków architektonicznych Mochla wymienić należy jeszcze  młyn, w którym do tej pory stoją maszyny gotowe do pracy oraz dom nr 19, własność prywatna, z początku XX w.

Charakterystycznym obiektem jest również budynek dawnej szkoły powstały około 1900 r. Odkąd w 1996 r. wówczas 4-klasowa szkoła zakończyła działalność, budynek pełni funkcję mieszkalną.

Dziś dzieci i młodzież dowożona jest autobusami szkolnymi do Szkoły Podstawowej im. Anieli hr. Potulickiej w Wojnowie.
Mieszkańcy wiążą również intrygujące historie z dawną studnią. W istocie jest to interesujący obiekt architektoniczny, który skrywa pod ziemią ciekawą konstrukcję.

Niegdyś przez Mochle przebiegała linia kolejki wąskotorowej. Wybudowano ją  1895 r. „Ciuchcią” można było dojechać przez Morzewiec do Bydgoszczy i Koronowa, a w drugim kierunku – przez Wojnowo i Sicienko do Nakła nad Notecią, bądź z przesiadką w Kasprowie do Łukowca i Wąwelna.

We wsi Piotrkówko znajduje się park dworski z XIX w. własności Fundacji KUL im. Anieli hr. Potulickiej.

5 października 1985 r. otwarto w Mochlu Dom Rolnika. W 2004 r. staraniem gminy Sicienko przeprowadzono remont kapitalny budynku, przystosowując go również do pełnienia funkcji młodzieżowego schroniska turystycznego. Mieści się tu Świetlica Wiejska.

W 2013 r. z udziałem środków z Unii Europejskiej zagospodarowane zostało najbliższe otoczenie Świetlicy. Wybudowano boisko wielofunkcyjne z kostki betonowej, na którym można grać w piłkę ręczną, koszykówkę i siatkówkę. Mieszkańcom służą także elementy siłowni zewnętrznej.

Dzięki zagospodarowaniu terenu powstał obszar rekreacyjny ze ścieżkami spacerowymi, drewnianymi mostkami. Wówczas też wyremontowana została także scena na świeżym powietrzu, oraz ogrodzono plac zabaw.

Elementy placu zabaw znajdują się również w Piotrkówku.

W Mochełku mieści się zespół budynków Stacji Badawczej Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego im. J. i J. Śniadeckich w Bydgoszczy. W jego skład wchodzi:
budynek administracyjno-mieszkalny, murowany, z lat 1905-1908
dom mieszkalny, murowany, z 1905 r.
dom mieszkalny ze stajnią, murowano-szachulcowy, z lat 1905-1909
obora, murowano-szachulcowa, z 1905 r.
chlewnia, obecnie obora, murowana, z 1905 r., przebudowana
magazyn, murowany, z 1905 r., przebudowany

Stacja powstała w 1905 r. jako baza doświadczalna utworzonego wówczas Instytutu Rolniczego w Bydgoszczy. Ogólny jej obszar wynosił 82 ha. 1 lipca 1973 r. Mochełek, gospodarstwo Gliszcz i częściowo Wierzchucinek zostały administracyjnie połączone i utworzyły Rolniczy Zakład Doświadczalny Wierzchucinek o łącznej powierzchni 700 ha. Prowadzono w nim badania rolnicze i zootechniczne. 4 grudnia 1994 r. RZD rozwiązano.

1 stycznia 1995 r. rozpoczęła działalność Stacja Badawcza Wydziału Rolniczego i Zootechnicznego. W jej skład wchodzą: baza badawczo-dydaktyczna Katedry Hodowli Drobiu w Wierzchucinku, baza badawczo-dydaktyczna Katedry Fizjologii Zwierząt w Wierzchucinku, baza badawczo-dydaktyczna Katedry Żywienia Zwierząt i Gospodarki Paszowej w Mochełku. Zajmują one powierznię 150 ha. Przeprowadza się tu badania żywieniowe i strawnościowe na bydle i owcach. Kontynuowane są badania na drobiu i zwierzętach futerkowych. Odbywają się też ćwiczenia terenowe studentów Wydziału Rolniczego i Zootechnicznego bydgoskiego UTP.

W Mochlu znajdują się także pozostałości po 2 cmentarzach ewangelickich.

Pierwszy z 2 połowy XIX w. o pow. 0,09 ha (działka nr 135) znajduje się na skraju lasu, w odległości 60 m od drogi prowadzącej do Szczutek. Najstarszy nagrobek to destrukt z 1888 r. Cmentarz porastają lipy, dęby i lilak.

Kolejny cmentarz znajduje się w lesie przy tej samej drodze i założony został na przełomie XIX i XX w. Zajmuje pow. 0,12 ha (działka nr 147). Najstarszy istniejący nagrobek to krzyż żeliwny z 1937 r. Miejsce to porastają brzozy, sosny, jesiony i kasztanowce.

Do 1973 r. w Mochlu funkcjonowała jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.

Od skrzyżowania drogi wojewódzkiej z drogą powiatową w Wojnowie do Mochla w 2016 r. wybudowana została z udziałem środków budżetu gminy i budżetu województwa ścieżka rowerowa. Jest bezpiecznym ciągiem komunikacyjnym dla rowerzystów i pieszych.  

Przez teren Mochla przebiega turystyczny szlak pieszy „Pól malowanych” oznaczony kolorem zielonym, którego wiejskie pejzaże w Mochlu urozmaicają historyczne obiekty architektoniczne. Licząca 16, 2 km trasa łączy „Wierzchuciński Szlak Czterech Jezior” ze szlakiem im. L. Wyczółkowskiego i szlakiem Umocnień Przedmościa Bydgoskiego. Prowadzi przez typowe, urokliwe wiejskie ścieżki i dróżki polne z Wierzchucinka przez Nowaczkowo, Chmielewo, Piotrkówko, Mochle do Osówca.

Wiedzie tu także trasa szlaku rowerowego „Edukacji przyrodniczej”. Szlak wyznaczony został w 2008 roku przez Stowarzyszenie Inicjatyw Lokalnych w Wojnowie i Urząd Gminy w Sicienku dzięki pomocy finansowej z Unii Europejskiej. Ma długość 28 km, oznaczony jest kolorem zielonym i przebiega przez miejscowości położone w środkowej i południowej części gminy: Wojnowo – Sicienko – Zawada – Janin – Strzelewo – Zielonczyn – Kruszyn –Osówiec – Szczutki – Mochle - Wojnowo. Umieszczone na trasie tablice informacyjne i przyrodnicze umożliwiają poszerzenie wiedzy turystów.

Szlak „Edukacji Przyrodniczej” łącząc się z międzynarodową trasą rowerową Euro Route R-1 wiodąca z Calais we Francji do rosyjskiego Petersburga. Szlak R-1 jest najdłuższym oznakowanym szlakiem w Polsce.  Poczynając od Boulogne (Calais) nad Kanałem La Manche przez Francję trasa rowerowa przemierza wiele krajów - Belgię, Holandię, Niemcy, Polskę, Rosję, Litwę, Łotwę, Estonię docierając do Sankt Petersburga. Długość odcinka trasy biegnącej przez Polskę wynosi 675 km na trasie: Kostrzyn - Ośno Lubuskie - Sulęcin - Lubniewice - Międzyrzecz - Międzychód - Drezdenko - Krzyż - Wieleń - Trzcianka - Piła - Miasteczko Krajeńskie - Białośliwie - Wyrzysk - Mrocza - Bydgoszcz - Janowo – Koronowo - Chełmno - Grudziądz - Kwidzyn - Sztum - Elbląg - Braniewo - Gronowo (granica państwa).

Przyroda

Sołectwo Mochle to obszar o dużych walorach krajobrazowych i przyrodniczych.

Charakterystyczny dla Mochla jest urokliwy krajobraz przy drodze dojazdowej od strony Wojnowa. Wzdłuż trasy rosną okazałe kasztanowce. Niestety drzewa te atakują corocznie szkodniki, niszcząc nie tylko pejzaż, ale przede wszystkim piękne drzewa.

Wjeżdżając tą samą drogą do miejscowości mija się sporej wielkości park krajobrazowy z przełomu XIX/XX w. Prowadzony był on dawniej w stylu angielskim. Rosną tu do dziś liczne gatunki drzew parkowych (dęby, lipy, buki, modrzewie, jodły) oraz rzadko spotykane żywopłoty grabowe. Część drzewostanu stanowi pomniki przyrody: 2 zabytkowe dęby o obwodzie w pierśnicy 430 cm i 320 cm, 2 graby o obwodzie w pierśnicy 300 cm i 320 cm, 1 lipa o obwodzie w pierśnicy 340 cm.
W obrębie Nowej Rudy, po obu stronach drogi wojewódzkiej, rozciąga się kompleks leśny. Nie trudno tu zobaczyć wybiegające z lasu na otwarte przestrzenie pól sarny czy lisy.

We wsi Piotrkówko znajduje się park dworski z XIX w. Stanowi on własności Fundacji KUL im. Anieli hr. Potulickiej.

Z kart historii

Na terenie sołectwa odnaleziono ślady osadnictwa wczesno- (V – X w.) i późnośredniowiecznego (Chmielewo, Nowa Ruda, Piotrkówko) oraz średniowiecznego (Mochle).

Pierwsza wzmianka o Mochlu pochodzi z 1237 r. Kolejna informacja dotyczy 1303 r. Wówczas to zakon cystersów z Byszewa zgłaszał roszczenia m.in. do Mochla. W owym czasie wieś pozostawała w posiadaniu pochodzących z rodu Adwańców Jana i Floriana Wilkowiców – synów wojewody brzeskiego Wilka. Cystersi chętnie powiększyliby swoje majątki, tym bardziej, że Mochle leżało w pobliżu innych włości zakonnych – Tryszczyna i Szczutek. Spór jaki rozgorzał między opatem Bertoldem a właścicielami wsi, rozstrzygnął ostatecznie biskup kujawski Gerward. Doprowadził on do ugody, mocą której rycerze zrzekli się praw do wsi Lipie i jej dwóch źrebców: Komorzy i Luciami. W zamian za to cystersi wpłacili 30 grzywień i zrezygnowali z pretensji do Mochla.

Pod koniec XVIII w. w skład majątku Mochle wchodziły także wsie Chmielewo, Nowa Ruda oraz osada Mochełek.

Pod koniec XIX w. domena Mochle rozciągała się na 3923 morgach (tj. 2195,9384 ha). W jej skład wchodziło: Mochle – domena, Chmielewo – wieś i folwarki, Pietrówko i Neurode. Znajdowało się tu 45 domów z 403 mieszkańcami. 158 z nich było ewangelikami, 245 katolikami. 94 osoby to analfabeci.

W 1895 r. wybudowano linię kolejki wąskotorowej. Można nią było dojechać przez Morzewiec do Bydgoszczy i Koronowa, a w drugim kierunku – przez Wojnowo i Sicienko do Nakła nad Notecią, bądź z przesiadką w Kasprowie do Łukowca i Wąwelna.

W okresie międzywojennym ludność Mochla stanowili Polacy i Niemcy (ok. 40%), na terenie wsi funkcjonowały wówczas: szkoła, 2 kuźnie (budynek z 1905 r. istnieje do dziś), stolarnia, rzeźnia, młyn, śrutownik-kaszarnia, karczma, remiza strażacka, Pracę świadczył także piekarz, krawiec i lekarz (Antoni Alkiewicz – szlachcic).

Są podstawy, by sądzić, że w Mochlu w roku 1937 lub 1938 miał miejsce gminny zjad Towarzystwa Powstańców i Wojaków. Z całą pewnością nie mogło to być wcześniej. Wyraźnie widoczny jest sztandar Towarzystwa. Nadanie sztandaru miała miejsce w Dąbrówce Nowej i odbyło się w 1937 r. Liczba zgromadzonych świadczy o prężności i popularności organizacji. Skupiała ona uczestników Powstania Wielkopolskiego, kombatantów I wojny światowej, byłych wojskowych polskich sił zbrojnych. Do członkowstwa dopuszczano również młodzież bez doświadczenia militarnego, ale z silnym poczuciem patriotyzmu. Towarzystwo Powstańców i Wojaków działało w latach 1920 – 1939. w pierwszej dekadzie swojego działania kultywowało przede wszystkim ideę wolności i niepodległości i upamiętniało polski czyn zbrojny. W latach trzydziestych w atmosferze początkowo niepokoju, a potem psychozy przed nieubłagalnie zbliżającą się wojną, podtrzymywało ducha walki i gotowość ponoszenia ofiar za ojczyznę. Na czele lokalnych władz Towarzystwa stał Wójt Gminy Józef Buda.

Po wkroczeniu wojsk niemieckich na teren gminy Sicienko, miejscowy Selbstschutz w dniu 16 października 1939 r. dokonał aresztowań wielu Polaków. Między innymi czterech mieszkańców Mochla: pracownika Zarządu Gminy Mariana Kiełpińskiego oraz Józefa Urbanowskiego, Bolesława Bazana i Józefa Stranca, których wyprowadzono do lasu Osówiec – Szczutki i tam rozstrzelano. Na miejscu ich śmierci, w lesie w Osówcu, około 400 m od skrzyżowania dróg Mochle – Osówiec i Osówiec – Szczutki, postawiono płytę z napisem: „Miejsce uświęcone krwią bohaterów, którzy oddali życie w walce z najeźdźcą hitlerowskim”. Po wojnie rodziny zmarłych ekshumowały zwłoki i przeniosły je na cmentarz katolicki w Dąbrówce Nowej, gdzie postawiono im zbiorowy pomnik.

Związek administracyjny z gminą Sicienko

Od 1 kwietnia 1935 r. kiedy utworzono gminę z siedzibą w Dąbrówce Nowej w jej skład weszły również wsie Mochle, Mochełek, Nowa Ruda, Piotrkówko. Od 5 września 1939 r. miejscowości te podlegały utworzonemu w Sicienku Amstkomissarowi. Tuż po wojnie, w 1947 r. znajdowały się w granicach gminy Sicienko i pozostały w niej do dzisiaj.