Pionki - www.sicienko.pl

Sołectwo i jego położenie

Miejscowość Wierzchucice to samodzielne Sołectwo.

Sołectwo Wierzchucice usytuowane jest po wschodniej i zachodniej stronie Jeziora Wierzchucińskiego Małego oraz zachodnio-północnej stronie Jeziora Wierzchucińskiego Dużego w bardzo bliskim sąsiedztwie wsi Wierzchucinek. Od północnego zachodu graniczy z Sołectwem Łukowiec, po stronie północnej i wschodniej styka się bezpośrednio z gruntami gminy Koronowo. Sąsiadem od strony zachodniej jest dla Wierzchucic Sołectwo Trzemiętowo, i na krótkim odcinku również Sołectwo Murucin.

Sołectwo położone jest na wysokości średnio 114 m n.p.m. Najwyższy punkt o rzędnej 130,4 m n.p.m. znajduje się pomiędzy ROD „Podkowa”, a nasypem kolejki wąskotorowej.

Tak jak i w przypadku Wierzchucinka, tak i tutaj trudno jest określić powierzchnię Sołectwa. Obie miejscowości złączone są ze sobą jakby naturalną linią.

Wspólnie z Wierzchucinkiem Wierzchucice zajmują, więc powierzchnię 928 ha.

Sołtysami od ok. końca lat 50. kolejno byli: Julian Uchman, Florian Litewka, Władysław Więckowski, Józef Pochowski, Jerzy Beliński, Ryszard Kątnik, Stanisława Grzanka. Obecnie funkcję tę pełni Marta Borowicz.

Infrastruktura techniczna i zagospodarowanie przestrzenne

• Połączenia drogowe:

drogą asfaltową do Murucina – 6 km
drogą asfaltową do Wierzchucinka – 1 km
drogą asfaltową do Nowaczkowa – 2 km
drogą asfaltową do centrum Bydgoszczy – 26 km
drogą polną do Gogolina – 2 km
drogą asfaltową do Sicienka – 8 km

• Elektryfikacja: 1968 r.

• Sieć wodociągowa: 1971 r.

Woda dostarczana jest z gminnej stacji uzdatniania wody w Trzemiętowie.

• Kanalizacja Sołectwo nie jest skanalizowane. Ścieki gromadzone są w bezodpływowych zbiornikach okresowo opróżnianych.

• Telefonizacja: TP S.A. ok. 1991 r., RST El-Net 1997 r.

• Zagospodarowanie przestrzenne

Sołectwo nie jest objęte ustaleniami miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Dla terenów, gdzie możliwa jest zabudowa mieszkaniowa wydawane są decyzje ustalające warunki zabudowy.

Liczba ludności

Obiekty i miejsca

W Wierzchucicach znajduje się budynek dawnej szkoły wybudowany pod koniec XIX w. (obecnie jest to dom mieszkalny).

Zabytkiem architektonicznym jest murowany młyn. Wybudowany na prawdopodobnie pod koniec XIX w. Był to młyn początkowo o konstrukcji drewnianej, przebudowany na murowany ok. 1905 r. W latach 70-tych zarządzany był przez Gminną Spółdzielnię „SCh” w Sicienku. Funkcjonował do marca 1986 r., choć po roku 1979 r. wykorzystywany był sporadycznie.

Wśród charakterystycznych miejsc Sołectwa wymienić trzeba Jezioro Wierzchucińskie Małe, a w jego bezpośrednim sąsiedztwie malowniczo położoną zabudowę letniskową Rodzinnych Ogrodów Działkowych "Półwysep" i "Podkowa".

Przez teren Sołectwa przepływa również Krówka zwana dawniej Płytwicą. Więcej informacji na temat Jeziora Wierzchucińskiego Małego i Krówki znajduje się przy opisie przyrody Sołectwa.

Walory przyrodnicze sprawiły, iż przez Wierzchucice przebiega szlak turystyczny "Wierzchuciński Szlak Czterech Jezior". Szlak oznaczony jest kolorem żółtym. Trasa wiodąca z Wierzchucinka tworzy pętlę wokół jezior.

Na terenie sołectwa, na wzniesieniu po prawej stronie drogi z Wierzchucinka do Gogolina znajduje się nieczynny cmentarz ewangelicki z końca XIX wieku o powierzchni 0,11 ha. Do tej pory zachowały się fragmenty żeliwnego obejścia oraz osiem wolnostojących nagrobków z pierwszej połowy XX wieku. Są one jednak bardzo zniszczone. Teren porastają robinie, lipy, brzozy, klony i lilak. Dawniej znajdowało się tu także miejsce, na którym chowano ofiary epidemii cholery, obecnie teren ten zajmują pastwiska.

Przyroda

Na terenie Sołectwa rozciąga się Jezioro Wierzchucińskie Małe, które zajmuje pow. 52,3 ha. Jego długość wynosi 1900 m, średnia szerokość – 260 m, a w najszerszym miejscu aż 400 m, maksymalna głębokość wynosi 12,7 m. Lustro wody utrzymuje się na poziomie 91,9 m n.p.m. Jego północny brzeg znajduje się już na terenie gminy Koronowo. Jest to zbiornik silnie przepływowy z misą pochodzenia rynnowego.

W bezpośrednim otoczeniu jeziora występuje zabudowa letniskowa (ROD „Półwysep” i „Podkowa”) i pola uprawne.

Wody jeziora kwalifikują się do III klasy czystości, ich przezroczystość wynosiła latem 2002 r. 1,9 m. Wody Jeziora Wierzchucińskiego Dużego przelewają się uroczym wodospadem do Jeziora Wierzchucińskiego Małego. Jest to jeden z fragmentów rzeki zwanej Krówką. Brzegi łączy most stalowy na przyczółkach żelbetowych. Most ten swój obecny wygląd zawdzięcza modernizacji wykonanej w 2003 r. wcześniej dźwigary i poszycie mostu były drewniane, co powodowało okresowe przerwy w jego przejezdności.

Krówka, zwana dawniej Płytwicą, przez jedne źródła traktowana jako rzeka, przez inne jako struga, jest rzeczywiście zjawiskiem trudnym do zdefiniowania. Z całą pewnością bierze swój początek w okolicach Huty, gmina Koronowo i przez chwilę płynie w kierunku Sośna w powiecie sępoleńskim. Później zgrabnie, bo zakolem, omija wieś Wąwelno i płynie wzdłuż południka. Lewy dopływ Krówki stanowi struga Pytlica o długości ok. 8 km płynąca spod Mierucina, gmina Sośno i Popielewa, gmina Koronowo i dalej przez Łukowiec, gmina Sicienko na spotkanie z Krówką w Drzewianowie, gmina Mrocza.

Krówka toczy swe wody do Jeziora Drzewianowkiego. W tym momencie ma z sobą 22,2 km żywego biegu, głównie terenami leśnymi. Jak dotąd spełniała wszystkie warunki, aby zwać się rzeką. W Drzewianowie staje się Jeziorem Drzewianowskim. Płynąc w kierunku wschodnim staje się na chwilę ponownie Krówką, by rozmyć się w szerokiej i długiej toni Jeziora Słupowskiego. Niespodziewanie jednak zdobywa się na samodzielność, bo zanim znowu zgubi się w toni jeziora, tym razem Wierzchucińskiego Dużego, wyraźnie na długim odcinku daje się zauważyć jako rzeka. Czmychając pośpiesznie pod mostem w Wierzchucicach, by stać się za niedługo Jeziorem Wierzchucińskim Małym, przestaje być łagodną Krówką.  Tym miejscu przypomina raczej byczka wyselekcjonowanego do corridy.

Następnie w sposób niezauważony, bo w postaci wspomnianego jeziora, opuszcza teren gminy Sicienko.

W Gogolińskim Młynie pokonując spiętrzenie, staje się niewielkim wodospadem, po czym pełni rolę łącznika wód, jakie zostawia za sobą z obszarem wód Jeziora Studziennego. Poniżej tego Jeziora znów przybiera groźną postać i  impetem przebiega pod mostem w Byszewie. Uspokoiwszy się nieco w Jeziorze Krosna, strzegącym od północy spokoju przepięknego, starego kościoła w Byszewie, przechodzi w Jezioro Długie. Tutaj znajduje miejsce na odpoczynek. Później rozleniwiona i nieco zaspana przepływa przez Jezioro Tobolno Małe, zwane również Bukowie, by od niechcenia połączyć je z Jeziorem Tobolno Wielkie. Ożywia się wyraźnie nad Jeziorem Staw Młyński w Buszkowie, a drapieżna staje się w okolicach mostu drogowego na trasie Buszkowo – Mąkowarsko. Dalej łączy jeszcze Jezioro Kadzionka z Jeziorem Płotwickim i po niejakim namyśle, Jezioro Krzywe z Jeziorem Piaseczno.

Ostatnim jeziorem, jakie przecina, jest Jezioro Stoczek. Po spotkaniu z Jeziorem Koronowskim tworzy Zatokę Krówka, która w obecnym kształcie powstała w wyniku zalania głębokiego wąwozu leśnego po spiętrzeniu wód przez zaporę koronowską.

Krówka jest zatem sumą 15 jezior tzw . rynny byszewskiej, 14 krótszych i dłuższych odcinków łączących te jeziora oraz 22,2 km rzeczki Krówki. Powierzchnia wszystkich jezior, które łączy Krówka wynosi 485,83 ha. Gdyby wszystko wody zebrać w miejscu, byłby to zbiornik wielkości trzeciej części Zalewu Koronowskiego. Największe jest Jezioro Słupowskie o powierzchni  119,9 ha, a najmniejsze Jezioro Kadzionka o powierzchni 7,28 ha. Owe krótsze i dłuższe odcinki łączące jeziora mają wspólnie długość 8,1 km (1,9 km na terenie gminy Sicienko i 6,2 km w gminie Koronowo). Suma długości jezior wynosi 23,665 km. Zatem całkowita długość Krówki to – 53,965 km.

Z kart historii

W źródłach historycznych na próżno szukać szczegółów, bądź barwnie opisanej historii Wierzchucic. Wiemy, że odnaleziono tu ślady osadnictwa wczesnośredniowiecznego (V – X w.). To urokliwe i pięknie położone miejsce nie doczekało się szerszego opisu choćby dotyczącego młyna, dawnej szkoły, czy historii jego mieszkańców.

Związek administracyjny z gminą Sicienko

W 1935 roku, kiedy została utworzona gmina Dąbrówka Nowa, Wierzchucice razem z Nowaczkowem, Szczutkami, Trzemiętowem, Trzemiętówkiem i Wierzchucinkiem należały do gminy Wtelno. W 1954 w wyniku reformy administracji i samorządu utworzona została gromada Wierzchucinek, w skład której weszły Wierzchucice i pozostałe wyżej wspomniane wsie.  W 1959 roku gromada straciła niezależność, a wszystkie jej obszary, w tym Wierzchucice, dołączyły do gromady Sicienko, która w wyniku kolejnej reformy od grudnia 1972 roku stanowi gminę.